We środę 28 września 2015 firma organmistrzowska J.B. Junior przeprowadziła oględziny organów w naszym kościele parafialnym w Kurowie.

Poniżej otrzymana ekspertyza:

Spis zawartości dokumentacji:

1. Zarys historyczny organów na podstawie literatury i przeprowadzonych oględzin.

2. Skrócony opis inwentaryzacyjny instrumentu na podstawie przeprowadzonych oględzin.

3. Metodologia i sposoby przywrócenia organów do stanu pełnej sprawności i niezawodności.

4. Charakterystyka i metody pracy firmy organmistrzowskiej J. B. Junior.

1. Zarys historyczny organów na podstawie literatury i przeprowadzonych oględzin.

Organy w kościele parafialnym w Kurowie zostały zbudowane w 1939 roku przez organmistrza Stanisława Jagodzińskiego z Garbatki k/ Radomia. Informacja o tej dacie widnieje na tabliczce budowniczego w kontuarze. Jest to 121. instrument wykonany przez Jagodzińskiego w jego działalności. O. Waldemar Kapeć w książce Przemiany konstrukcyjno-brzmieniowe w budownictwie organowym na terenie diecezji lubelskiej 1805-1939 zamieścił informacje o istnieniu wcześniejszych instrumentów, czego potwierdzeniem jest wykorzystany w organach głos Octavbas 8' pochodzący najprawdopodobniej z końca XIX wieku. Ze względu na oryginalny stan zachowania i brak remontów od 1939 roku organy przedstawiają znaczną wartość historyczną materialną i niematerialną, gdyż przez tak długi okres na stałe wpisały się w kulturę religijną parafii. Wyremontowane organy na bazie oryginalnej i zabytkowej materii są nie tylko chlubą Proboszcza i Parafian, ale również satysfakcją organisty i wirtuozów, którzy na równi z organologami i historykami docenią troskę Proboszcza o ten niepowtarzalny instrument.

2. Skrócony opis inwentaryzacyjny instrumentu na podstawie przeprowadzonych oględzin.

Dziewięciogłosowe organy w kościele parafialnym umieszczone są na jednokondygnacyjnym chórze muzycznym naprzeciw ołtarza głównego. Instrument znajduje się w jednoczęściowej szafie organowej, kontuar jest wolnostojący, a grający zwrócony jest przodem do ołtarza.

Organy zasila w powietrze jeden miech pływakowy napędzany dmuchawą elektryczną lub dźwignią nożną przez kalikanta. Obecnie miech pracuje nieprawidłowo, jest niestabilny i szybko wytraca zgromadzone wewnątrz powietrze. Miech naprawiano w doraźny sposób montując zawias stabilizujący na zewnątrz, zaś prawidłową i skuteczną metodą jest naprawa zawiasów oryginalnych znajdujących się wewnątrz rezerwuaru. Dmuchawa pracuje głośno, słyszalne są również nieszczelności w całym systemie zasilającym.

Kontuar organów jest wyeksploatowany w sposób naturalny. Okładziny klawiszy są wytarte w takim stopniu, że widoczne są ich drewniane trzony. Skok klawiszy jest nieregularny, występują luzy boczne a całkowite wciśnięcie klawiszy powoduje uderzenie ich o deskę oporową, której okleina filcowa została już całkowicie wybita. Klawisze manuału są nierówne względem siebie, część uległa zapadnięciu z powodu rozregulowania się traktury. W prawidłowym wykonywaniu akompaniamentu liturgicznego przeszkadzają liczne stuki. Nakładki klawiatury nożnej straciły prawidłowy kształt, a całe klawisze pracują głośno i w większości nie uruchamiają dźwięków.

Traktura organów jest rozregulowana. Ze względu na ograniczony dostęp do regulacji najprawdopodobniej nie była nigdy kompleksowo naprawiana, czego skutkami są zapadnięte klawisze i nie odzywające się dźwięki.

Wiatrownice stożkowe działają prawidłowo, nie stwierdzono podgrywań i przelotów powietrza do sąsiednich tonów.

Stan piszczałek drewnianych jest katastrofalny. Piszczałki w całości zaatakowane zostały przez drewnojady, przez co nie wydają z siebie pełnego brzmienia a nastrojenie ich w obecnym stanie jest niemożliwe.

Piszczałki metalowe zachowane są w stanie oryginalnym, jednak noszą ślady niefachowego strojenia.

Łączna liczba piszczałek w badanych organach wynosi 518 sztuk.

Brzmienie organów jest szlachetne i dostosowane do kubatury świątyni.

Szafa organowa i struktura nośna podzespołów są mocno zniszczone przez drewnojady. W czasie oględzin dało się zaobserwować świeży pył spowodowany aktywnością owadów. Skutki działania szkodników są bardzo rozległe i w niedalekim czasie (2-3 lata) mogą całkowicie unieruchomić organy.

Dyspozycja organów:

Manuał Pedał

Pryncypał 8' Subbas 16'

Gamba 8' Octavbas 8'

Flet Major 8'

Aeolina 8'

Flet 4'

Oktawa 4'

Mixtura 3rz

Przyczyny bardzo złego stanu technicznego:

- naturalne wyeksploatowanie organów

- spustoszenia spowodowane aktywnością drewnojadów

- brak regularnych przeglądów i konserwacji instrumentu.

Celowej działalności dewastacyjnej osób trzecich nie stwierdzono. Wpływ niekorzystnych warunków atmosferycznych nie przyczynił się do pogorszenia stanu technicznego w sposób znaczący.

Zagrożenia:

- postępujące zniszczenia struktur drewnianych spowodowane żerowaniem drewnojadów może doprowadzić do całkowitego unieruchomienia organów i zawalenia się struktury nośnej

- zanieczyszczenie piszczałek i mechanizmów powstałe w ciągu wielu lat w sposób naturalny prowadzi do milknięcia kolejnych dźwięków i wytwarzania się związków chemicznych mających wpływ na delikatny stop metali organowych

- zaniedbane ściany na chórze muzycznym i sufit nad organami powodują przedostawanie się do wnętrza instrumentu zanieczyszczeń w postaci pyłu i fragmentów tynku oraz powłok malarskich

- rozregulowane mechanizmy traktury uniemożliwiają poprawną grę liturgiczną, a elementy tracące sprawność bardzo szybko niszczeją

- dmuchawa umieszczona w odrębnym pomieszczeniu tłoczy powietrze o innej charakterystyce względem warunków panujących w najbliższym otoczeniu organów.

Cele:

- remont kapitalny wszystkich elementów organów: struktury drewnianej, kontuaru, traktury, systemu powietrznego i piszczałek

- przywrócenie organom romantycznego brzmienia z czasów ich powstania

- usprawnienie wszystkich mechanizmów dla większego komfortu organisty

- intonacja i nastrojenie organów dla uzyskania spójnego i czystego brzmienia

- przeniesienie dmuchawy elektrycznej w pobliże organów i obudowanie skrzynią akustyczną z filtrem przeciwpyłkowym.

3. Metodologia i sposoby przywrócenia organów do stanu pełnej sprawności i niezawodności.

1. Remont kapitalny miecha: rekonstrukcja zawiasów prowadzących, uszczelnienie skrzyni rezerwuaru, wypełnienie ubytków w strukturze drewnianej, wykonanie nowego poszycia skórzanego na pływak i podawacz z najlepszej skóry naturalnej, wykonanie estetycznych obciążników, montaż cichobieżnej dmuchawy w obudowie blisko miecha, wykonanie pomiaru docelowej wartości ciśnienia elektronicznym miernikiem.

2. Rekonstrukcja kanałów powietrznych zasilających wiatrownice, zmiana sposobu mocowania kanałów do miecha i wiatrownic zapewniający wygodny montaż i demontaż, uszczelnienie kanałów wewnątrz i na zewnątrz.

3. Remont kapitalny wiatrownic: wymiana zniszczonego oskórowania stożków, wymiana wszystkich filców i skórek regulujących skok zaworów, regulacja skoku wszystkich stożków (428 sztuk).

4. Regulacja traktury od podstaw, wymiana wszystkich filców ślizgowych, podkładek, nakrętek, pręcików gwintowanych, wymiana uszkodzonych abstraktów. Remont mechanizmów kontuaru, regulacja, wymiana okładzin klawiszy manuału i pedału, wymiana filców i kaszmirowanie klawiszy, regulacja skoku klawiszy, wymiana lub naprawa elementów wpływających na estetykę kontuaru (niepotrzebne instalacje elektryczne, włączniki).

5. Całkowity remont wszystkich piszczałek drewnianych i metalowych: oczyszczenie sprężonym powietrzem, czyszczenie mechaniczne, impregnacja przed drewnojadami, malowanie i lakierowanie, poprawne ustawienie labii piszczałkowych, dolutowanie dostroików w piszczałkach metalowych, uzupełnienie ubytków w ich strukturze, dokładne dopasowanie piszczałek do otworach w klocach, wymiana nóg piszczałkowych i oskórowania szpuntów, intonacja według wzorów historycznych z zastosowaniem stroju równomiernie temperowanego, strojenie piszczałek.

6. Impregnacja preparatem owadobójczym wszystkich elementów drewnianych, wymiana zniszczonych struktur na nowe, szpachlowanie otworów pozostawionych przez drewnojady, barwienie mechanizmów i struktur wnętrza organów na jednolitą barwę.

Remont aparatu brzmieniowego i technicznego jest niezależny od remontu szafy organowej, która jest oryginalna i była niejednokrotnie malowana. Wobec rozpiętości prac typowo organmistrzowskich przeprowadzenie renowacji szafy organów powinno odbyć się w sposób niezależny w czasie, gdy mechanizmy organów będą z niej wymontowane. Jednakże podczas remontu wystarczające byłoby odkurzenie i umycie szafy, ewentualne uzupełnienie braków bez powoływania niezależnej firmy. Koszt profesjonalnej renowacji szafy szacunkowo mógłby przewyższyć koszt remontu organów, co przy cenie zakładanej inwestycji może być trudne do realizacji. Po oczyszczeniu szafy będzie można podjąć decyzję o jej remoncie w przyszłości bądź pozostawieniu w stanie obecnym, który jest dobry.

Czynności nie wchodzące w kompetencje firmy organmistrzowskiej:

- naprawa elewacji ścian i sufitu chóru muzycznego

- przegląd i naprawa podłogi chóru

- uprzątnięcie na czas remontu wszelkich przedmiotów nie będących częściami organów

- zakup nowoczesnej dmuchawy cichobieżnej wysokoobrotowej nie jest ujęty w szacunkowej wycenie remontu. Koszt dmuchawy z montażem oscyluje w granicach 10000,00 zł i zależny jest od kursu euro.

- wykonanie/przegląd instalacji elektrycznej zasilania dmuchawy i gniazd 230v wewnątrz organów i przy kontuarze.

Szacunkowy koszt remontu organów wynosi 40 000,00 zł (czterdzieści tys. złotych) i nie obejmuje wymiany dmuchawy organowej, renowacji szafy organów i remontu ścian i podłogi chóru muzycznego.

4. Charakterystyka i metody pracy firmy organmistrzowskiej J. B. Junior.

Moja firma organmistrzowska powstała z myślą o solidnej pracy na rzecz przywracania zniszczonych instrumentów do pierwotnej świetności. Kilkuletnie doświadczenie i biegłe poruszanie się w tematyce organologicznej i organmistrzowskiej pozwala mi na podjęcie nawet najtrudniejszych prac remontowych organów wszystkich typów.

Główną domeną mojej działalności jest wykonywanie napraw poszczególnych podzespołów organowych poza kościołem w stacjonarnym warsztacie. Dzięki temu wnętrze kościoła nie jest zagrożone zniszczeniem przez zapylenie, niepożądane działanie środków chemicznych oraz wszelkie skutki uboczne wynikające z ciężkich i intensywnych prac stolarskich. Obecność pracowników w kościele jest niezbędna tylko podczas demontażu, montażu, intonacji i strojenia organów. W mojej działalności zatrudniam znakomitego organmistrza Henryka Zunia, który oprócz znajomości instrumentów Archidiecezji Lubelskiej ma ponad dwudziestoletnie doświadczenie przy remontach organów różnych typów. Połączenie nowoczesnych technologii z doświadczeniem przekłada się na sukces każdego remontu, na co dowodem może być niedawno zakończony remont organów w Starościnie, które były unieruchomione przez ponad 30 lat. Wspólny wysiłek zaowocował niecodziennym rezultatem na tle innych firm obecnych w naszej Archidiecezji. Obecnie mieszkam w Lublinie, a warsztat zlokalizowany jest w Jawidzu. Dogodna lokalizacja ma wpływ na krótki czas trwania remontu i na jego niski koszt.

Moja firma jest kompletnie wyposażona w sprzęt nieodzowny przy remoncie organów, nowoczesne urządzenia skracają czas pracy i wykazują się dobrą dokładnością. Samochód dostawczy będący na wyposażeniu firmy redukuje koszty związane z transportem podzespołów organowych do warsztatu. Dwuosobowy zespół gwarantuje dokładność pracy oraz znacznie obniża koszt remontu, jednakże do prac związanych z przemieszczaniem ciężkich elementów z chóru muzycznego nieodzowna będzie pomoc Księdza Proboszcza w zorganizowaniu pomocy przez zaproszenie kilku parafian zdolnych do fizycznej pracy przy demontażu i montażu poszczególnych elementów.

Moja firma jest legalną działalnością gospodarczą z nadanymi numerami NIP i REGON, wszelkie kwestie finansowe są rzetelnie rozliczane nawet w przypadku finansowania remontu z dotacji unijnych czy gminnych. Nie jestem płatnikiem VATu, dzięki czemu koszt remontu jest bardziej przystępny dla Inwestora i dla beneficjentów wsparć finansowych.

Rozliczanie prac odbywa się zgodnie z wcześniej ustalonymi transzami: zadatki na materiały oraz wypłaty za kolejne etapy remontu, płatność z góry za dmuchawę, którą trzeba sprowadzić z zagranicy oraz płatność uzupełniająca – po oddaniu instrumentu do użytku.

Na wszelkie działania udzielam gwarancję z zapewnieniem natychmiastowego przyjazdu w razie wystąpienia jakiejś usterki.

W razie podjęcia działań przez Księdza Proboszcza i Radę Parafialną na przewidywane prace przedstawię szczegółowy kosztorys oraz metody rozliczania.

Z poważaniem

Jacek Bęś